“Zie jij iets wat ik niet zie?” vroeg een man mij vandaag, terwijl ik aandachtig in de bosjes staarde. Ik grijnsde en antwoordde: “Dat zou zomaar kunnen…”, wetend dat de man hoopte op een ander onderwerp van mijn aandacht dan de vliegensvlugge woelmuizen die ik al even met plezier stond te bewonderen.
“Ja, ik zie hier weleens een ree staan!” zei de man hoopvol. Ik knikte, maar hielp hem toen gauw uit de droom. “Ja, ik zie ze hier ook regelmatig. Maar nu heb ik vooral oog voor wat kleiners. Er zit hier een hele familie woelmuizen.”
Dat de man vervolgens gauw zijn interesse verloor en met zijn metgezel wegfietste, verwonderde me niets. En toch ook wel. Want werkelijk: woelmuizen zijn interessante dieren! Maar op de een of andere manier willen de meeste mensen slechts de grote zoogdieren zien; ree, hert, zwijn, wolf, vos, das… Terwijl er zoveel meer moois te zien is als je er oog voor hebt!
Naast deze ontmoeting had ik vandaag een interessant gesprek met een student Bos- en Natuurbeheer. Ze vroeg me onder meer of mijn kijk op de wereld om me heen veranderd is door mijn aanwezig zijn in de natuur. Zonder twijfel gaf ik mijn antwoord: ja, 100%! Maar misschien is die verandering wel begonnen tijdens mijn retraites in het klooster.
Aanwezig zijn in de abdij
Vorige week mocht ik weer een retraite begeleiden in de Abdij OLV van Koningshoeven. Inmiddels alweer de derde retraite van Zinstap. Gedurende de week zie ik de deelnemers veranderen. Ik weet wat er gaat gebeuren. Ik heb het zelf meegemaakt en al verschillende keren zien gebeuren bij anderen. Toch blijft het een wonder om te zien dat het gewoon wéér gebeurt. Het bijzondere proces van de uiterlijke naar de innerlijke stilte en wat dat bij een mens voor veranderingen teweeg brengt.
Op de dag van aankomst ben je dezelfde mens als op de dag van vertrek. Toch ben je ook heel anders. Bij aankomst is er onrust, verwachting, misschien zelfs iets van onzekerheid of angst. Wat staat er te gebeuren? De eerste dag vliegt om en het gevoel van rust is nog ver te zoeken. Dat ontstaat in de loop van de avond. Als de dag met de completen is afgesloten en je in de stilte van je eigen kamer of zomaar ergens buiten niets meer hoeft en alleen maar geniet van de stilte.
Het is niet zo dat die stilte ook gelijk gepaard gaat met een innerlijke rust. Daarvoor dien je echt de verschillende treden af te dalen. Daarbij kom je langs de confrontatie met jezelf, kun je struikelen en is het verlangen om afleiding te zoeken groot. Je kunt je volop richten op alles wat je ziet. De andere gasten, de broeders, de inrichting van de kapel. Toch komt er een moment dat je inkeert in jezelf en opmerkzaam wordt voor wat daar leeft.
Puzzelstukjes
In de loop van de derde dag lijken ineens allerlei puzzelstukjes op hun plek te vallen. Woorden van God die raken en steeds terugkomen. Bijbelwoorden, liedteksten, opmerkingen van anderen. Of een belevenis in de natuur die een herinnering oproept. Welke vorm het ook heeft, het ís er. Je kunt er bijna niet meer omheen.
Is het toeval? Zijn het je eigen gedachten die je op dat pad brengen? Is het een psychologisch verklaarbaar fenomeen? Of zou het werkelijk zo kunnen zijn dat God met je bezig is en je antwoorden wil geven, richting wil wijzen of persoonlijk laat groeien?
Zie jij wat ik niet zie?
“Zie jij iets wat ik niet zie?” Ik moest eraan denken vandaag, toen die man me de vraag stelde. Woelmuizen zijn er meestal wel, ik zie ze alleen niet altijd en de meeste mensen gaan er gedachteloos aan voorbij. God is er ook altijd. En Hij laat ook regelmatig van zich horen en zien. Op manieren waar wij gedachteloos aan voorbij kunnen gaan.
Dat is het dus. Door aanwezig te zijn, krijg je oog voor wat er is. Aanwezig zijn met volle aandacht. Zonder afleiding, zonder prikkels van het dagelijks leven. Tijdens een retraite neem je echt de afstand voor enkele dagen. Dat helpt om steeds een trede dieper te komen. Bij jezelf, bij God. En dan ineens vallen die dingen op die er misschien altijd al wel waren, maar verstoord werden door de drukte van het leven van alledag.
De meneer van vandaag wilde liever reeën zien, maar daardoor had hij geen oog voor andere kostbare momenten die de natuur kan schenken. Hoe vaak zijn we zelf niet gefocust op die ene vraag of dat ene doel? Je kunt er zo door in beslag genomen worden dat je mist wat er voor prachtige zegeningen voor je klaar gelegd zijn.
Aandachtig en open aanwezig
De student Bos- en natuurbeheer vertelde ik over de bijzondere ervaringen die ik soms in de natuur heb. “En ga je dan de volgende keer weer op zoek naar meer van dat soort ervaringen?”
“Nee,” zei ik, “want dan gebeuren ze niet. Veel mooier is het om dat open te laten en simpelweg oog te hebben voor wat er is. Als je gericht op zoek gaat, mis je de mooie momenten die er wél zijn en raak je alleen maar gefrustreerd door wat er niet is.”
Volgens mij werkt dat ook zo met geloofservaringen. Soms zijn ze fantastisch en voel je je er enorm door opgebouwd. Maar zulke intense ervaringen heeft een mens meestal niet zo vaak. Zorg voor stille momenten van afzondering en sta dan open voor wat er kan gebeuren. Het zijn vaak hele kleine en subtiele signalen die je kunnen raken en je op weg helpen. Dichter naar God en naar je eigen levensdoel.
De volgende retraite staat gepland voor het najaar van 2023: van 24-27 oktober in Abdij OLV van Koningshoeven. Kun je niet zolang wachten en/of trekt een paar dagen retraite midden in de natuur je? Ga dan mee met de outdoorretraite van 25-27 mei in de bossen van Ede.