Het viel me ineens op. Een aantal berichten achter elkaar binnen een lotgenotengroep en daartussen de woorden: “ik wil niet klagen hoor…”. Ik dacht: waarom eigenlijk niet? Is die lotgenotengroep niet bij uitstek de plek om wél te klagen? Maar eigenlijk vinden we het massaal ‘not done’. We ergeren ons aan andere klagers, maar stiekem doen we er vaak ook wel aan mee. Wat is het eigenlijk, klagen? En is het vooral vervelend en zinloos of heeft klagen ook een functie?
Definitie van klagen
Sla het woordenboek maar open en daar staat onder klagen een tweetal betekenissen. Dat onderscheid is wel van belang. Allereerst is klagen namelijk een manier om met woorden of geluiden uiting te geven aan je verdriet of pijn. Volgens mij gaan we aan deze betekenis nog wel eens voorbij. In de tweede betekenis van het woord, is klagen het uiten van je ontevredenheid. Daar kennen we allemaal tal van voorbeelden van, denk ik. Klagen over het slechte weer, de incompetente politici, de tekortschietende leidinggevende… Of die klachten nu terecht zijn of niet, we denken er last van te hebben en dus klagen we.
Deze vorm van klagen, heb ik gemerkt, roept bij een groot deel van mijn coachees weerstand op. Want het voelt vreselijk nutteloos. Niet opbouwend, negatief. Niemand heeft er wat aan en je hebt er wel last van. De sfeer wordt er door beïnvloed en dat is gewoon niet fijn. Toch kan gezamenlijk klagen ook herkenning oproepen en een gevoel van saamhorigheid creëren. Alleen, niet als jij meer behoefte hebt aan diepgaande en inhoudelijke gesprekken en jij eerder kijkt naar oplossingen.
Bijbels klagen
“Ik wil niet klagen hoor…”, want de omgeving zal wel denken… En in christelijke kringen speelt ook nog al eens mee, dat je geacht wordt dankbaar te zijn. “Wie moppert op het weer, moppert op de Heer.” En toch is klagen een heel bijbelse reactie. Sterker nog, er is zelfs een Bijbelboek met de titel Klaagliederen! Ook de profeten en de psalmen staan vol met klagende woorden. Als klagen zo bijbels is, waarom hebben wij daar dan zo’n moeite mee?
Ik denk dat we dan terug moeten naar de betekenis van het woord klagen. In veel bijbelse voorbeelden staat klagen niet zo zeer voor het uiten van ontevredenheid (al zijn die momenten er zeker ook!), maar veel meer over het uiting geven aan verdriet en pijn. Door die gevoelens uit te spreken, uit te schrééuwen soms, ontstaat er ruimte. Het lucht op. En het doet recht aan jouw situatie, jouw gevoel.
Sorry hoor…
Tranen, kwetsbaarheid, je ellende delen, het is nog zo vaak ‘not done’. Dat doe je niet. Daar val je een ander niet mee lastig. Toch? Ik zie het vaak bij coachees, dat ze emotioneel zijn en zich daar eigenlijk voor willen excuseren. Want ze vinden dat ze sterk moeten zijn. Ze vinden dat ze niet mogen klagen. Ze denken dat ze lastig zijn of ontevreden. Maar regelmatig hebben ze zoveel mee gemaakt, dat ze alle reden hebben om te klagen! Niet vanuit ontevredenheid, welnee, maar vanuit oprecht verdriet, pijn, machteloosheid en soms ook eenzaamheid. Want je verdriet binnenhouden en opkroppen, maakt eenzaam. Dan ben je helemaal alleen met je verdriet en aan de buitenkant doe je alsof er niets is. Niemand die het ziet en weet, behalve jij.
De ultieme klacht
Weet wie er ook klaagde, met luide stem? Jezus! Aan het kruis, toen Hij door God verlaten was. Helemaal alleen, hangend tussen hemel en aarde. En wat een terechte klacht was dat! “Mijn God, mijn God, waarom hebt U mij verlaten?”
Tegelijk is dat ook de ultieme klacht. En dat maakt klagen ook zo zinvol. Want wanneer je jouw klacht uitstort bij God, dan weet je zeker dat die goed terecht komt. Dat er Iemand is die jou hoort en ziet. En dat kan opluchten. Soms blijft het bij klagen, omdat er zoveel vragen zijn en zoveel pijn. Ook dat is bijbels. Want vaak gaat een psalm van klacht over in hoop (bijv. Ps. 55), maar niet altijd (Ps. 88). Weet dat je verdriet er dan toch mag zijn. Je bent er niet minder mens om en je bent niet de enige.
Zo sluit ik deze blog af. We vinden zo vaak ergens wat van, of denken te weten wat anderen van ons verwachten. Maar vanuit een ander perspectief kijken, kan soms zoveel ruimte geven. Aan jezelf, aan de ander. Om beide mens te kunnen zijn.