Vanmorgen stond er op onze scheurkalender: “Leef mee met de mensen die twijfelen.” Een tekst uit de Bijbel, Judas 22. Het raakte me. Juist omdat ik de laatste tijd veel aan het twijfelen was. Nou ja, twijfel is wellicht een groot woord. En in dit geval ging het ook niet om grote kruispunten. Toch ontdekte ik dat ik meer vragen had dan antwoorden. Dat is best ‘een ding’.
Stellige zekerheden
Ik ben opgegroeid in een kerk waar waarheid heel belangrijk was. En die waarheid ging samen met heel veel zekerheden. Lang twijfelde ik dan ook niet aan geloofszaken. Want ik had het zo geleerd en bepaalde van die onderwerpen waren gewoon waar. Bijvoorbeeld dat de schepping in zeven dagen is gemaakt. Dat het huwelijk is bedoeld voor één man en één vrouw. Dat vrouwen geen leidende positie in de kerk hoorden te hebben. En nog veel meer van dat soort stelligheden. Je twijfelde daar gewoon niet aan, het was simpelweg waar.
Hoe ouder ik werd, hoe meer ik in aanraking kwam met anderen. Ook hele gelovige mensen. Die toch anders geloofden dan ik. Andere standpunten hadden op bepaalde thema’s. Over de doop bijvoorbeeld anders dachten en toch misschien wel trouwer waren in hun geloof dan ik. Langzaam slopen er toch wat vragen in. Want hoe kan het dat zij er zo anders instonden dan ik? En toch waren zij niet meer of minder christen dan ik. Of wel?
Vragen zonder antwoorden
Deze blog schrijf ik niet om andere standpunten in te nemen of om jou aan te moedigen anders over bepaalde thema’s te gaan denken. Wat ik heb ontdekt, is dat het helemaal niet zo erg is om te twijfelen. Om zoekend door het leven te gaan. We kunnen simpelweg niet alles weten. We hebben maar zo’n beperkte blik. Sommige vragen zijn te groot om te beantwoorden. Weet jij waarom kinderen zo ziek worden dat ze niet in leven kunnen blijven? Kun je beantwoorden waarom leed goede mensen net zo hard treft als slechte mensen? Waarom moet er oorlog in de wereld zijn?
Ik was onlangs weer een paar dagen te gast bij de broeders van Abdij O.L.V. van Koningshoeven. In de stilte ontdek ik meestal inzicht op vragen die onbewust in mijn leven spelen. Ik ervaar daar meestal rust bij. Het helpt me om keuzes te maken. Deze keer was het anders. Ik verlangde nog steeds erg naar rust, maar de vragen werden luider. En antwoorden? Die kwamen niet. Tenminste niet meteen. Niet die week.
Dwalen met twijfel zonder richting
Misschien was het antwoord wel dat het niet erg is om af en toe met twijfel door het leven te dwalen. We hebben allemaal wel eens dergelijke periodes. Dat het niet helemaal lekker loopt en je ook even niet weet hoe je dat weer vlot trekt. Soms heeft het te maken met grote keuzes. Op zoek naar een nieuwe baan of opleiding. Of de keuze om te blijven of te vertrekken in een relatie. Misschien wil je kiezen voor meer tijd of ruimte voor jezelf, maar is het je totaal onduidelijk hoe je dat doet en waar je moet beginnen.
Wat mij in zulke situaties steeds meer helpt, is terugvallen op een oude christelijke spiritualiteit. Die van de Ignatiaanse traditie. Dat is de spiritualiteit van de Sociëteit van Jezus, de Jezuïeten. Dat is dan weer heel bijzonder, want zij waren het ooit die tijdens de reformatie jacht maakten op de afvalligen van de Katholieke Kerk. En ik heb altijd geleerd dat zij onze vijanden waren. Zwart-wit.
Bidden met je twijfel
Nu lees ik graag boeken van Nikolaas Sintobin*, internetpastor en priester-jezuïet. Hij brengt de Ignatiaanse spiritualiteit heel dichtbij in eenvoudige bewoordingen. Zo legt hij bijvoorbeeld uit hoe je keuzes maakt door de bidden met de Bijbel. En regelmatig een ‘levensgebed’ bidden, helpt om richting te vinden in je vragen. Door al biddend op het spoor te komen wat je vreugde geeft en wat je onrust geeft. Er vanuitgaande dat die vreugde van God komt. Zo wijst God door zijn Geest jou de weg in je stille tijd met Hem.
En soms komt het erop aan om maar gewoon een keuze te maken en die simpelweg een poosje te proberen. Leven alsof je gekozen hebt en ervaren wat dát met je doet. Want dan kun je er zomaar achter komen wat nou werkelijk de juiste keuze is.
Twijfelen vanuit een stevige basis
Kiezen is niet altijd zwart-wit. Het leven is niet zo simpel. En de waarheid is niet altijd zo eenvoudig te achterhalen. Daarom is het niet erg om je regelmatig vragen te stellen. Om ook je eigen zekerheiden te bevragen. Want het kan zomaar zijn dat je verdwaald bent in je eigen stelligheden en daardoor de waarheid niet meer kunt zien. Dat lijkt momenteel op heel veel onderwerpen in onze maatschappij te gebeuren. En hoe harder we onze eigen waarheid schreeuwen, hoe moeilijker we nog in contact komen met de ander. Durf te luisteren, ook als je daarmee je eigen zekerheden even los moet laten.
Twijfelen is geen doel an sich. En als we terug gaan naar het begin van dit blog: meeleven met de twijfelaars staat niet op zichzelf. Juist in de tekst ervoor staat een duidelijke richtlijn. Bouw je leven op het fundament van je geloof in God. Laat je in je gebed leiden door de Heilige Geest. Houd vast aan de liefde van God en aan de barmhartigheid van Jezus Christus, door wie we het eeuwige leven ontvangen.
Leef je vragen. Breng ze in gebed. En misschien ontdek je dan gaandeweg dat je ineens toch in de antwoorden leeft.
* Boeken van Nikolaas Sintobin over dit thema:
Vertrouw op je gevoel – Keuzes leren maken met Ignatius van Loyola (2021)
Levenslessen – Hoe oude wijsheid jouw leven in bloei zet (2023)
Bidden met de Bijbel – In de leer bij Ignatius van Loyola (2024)
